వేమన శతకము
|
మంచి మనసుతో చేసిన చిన్న పనైనా మంచి ఫలితాన్నిస్తుంది. పెద్ద మర్రిచెట్టుకి కూడా విత్తనం చిన్నదే కదా!
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
మనసు నిర్మలంగా లేనట్లయితే ఆచారాలు పాటించటం వల్ల ప్రయోజనం లేదు. పాత్రలు శుభ్రంగా లేని వంట, మనసు స్థిరంగా లేని శివపూజ వ్యర్థాలే అవుతాయి. ఏమీ ప్రయోజనముండదు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
కడివెడు గాడిద పాలకంటే గరిటెడు ఆవుపాలు మేలును కలిగిస్తాయి. భక్తితో పెట్టిన కూడు పట్టెడు అయినప్పటికీ తృప్తిని కలిగిస్తుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
తట్టెడు గులకరాళ్ళ కంటే, ఒక మంచి నీలం శ్రేష్ఠం. అదే విధంగా వ్యర్ధమైన పద్యాల కంటే, ఒక చక్కని చాటు పద్యం శ్రేష్ఠమవుతుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
మిరియపుగింజ మీద నల్లగానుప్పటికీ దానిని కొరికితే వెంటనే చురుక్కుమంటుంది. మంచి వారు పైకి ఏవిధంగా కనిపించినప్పటికీ అతనిని జాగ్రత్తగా గమనిస్తే అసలు విషయం బయటపడుతుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
కస్తూరి చూడటానికి నల్లగా ఉన్నప్పటికీ దాని సువాసన నాలుగు దిక్కులకు వెదజల్లునట్లు, పెద్దలైన వారు బయటికి ఆడంబరంగా కనపడక గొప్ప గుణాలు కలవారై ఉంటారు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
అత్తిపండు పైకందంగా కనపడుతుంది. దానిలోపల పురుగులుంటాయి. అదే విధంగా పిరికివాని ధైర్యం కూడా పైన పటారం లోన లొటారంగా ఉంటుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
తనకు ఏమీ రాదు అని చెప్పుకొనే వాడు నిజంగా తెలివైనవాడు. అన్నీ వచ్చని చెప్పువాడు గౌరవాన్ని పొందలేడు. మౌనంగానున్నవాడే ఉత్తమ యౌగి అనిపించుకొంటాడు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
గొప్పదైన గంగానది కూడ ప్రశాంతంగా ప్రవహిస్తుంది. చిన్నదైన మురికి కాలువ పెద్ద శబ్ధం చేస్తూ ప్రవహిస్తుంది. గొప్పవారికి, నీచునికి ఈ రకమైన బేధమే ఉన్నది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ఓ వేమా! నీటితో నిండిన నదులు గంభీరంగా నిల్చి ప్రవహిస్తాయి. చిన్న సెలయేరులు పైకి పొర్లి వేగంగా ప్రవహిస్తాయి. చెడ్డగుణాలు గలవారు మాట్లాడినంత తొందరగా, మంచిగుణాలు గలవారు మాట్లాడరు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ప్రపంచంలో ఉన్న జనులకు ప్రియమైన పలుకులతో ఆనందం కలిగించు వేమనా! అల్పుడు శాంతంతో మాట్లాడతాడు. కంచు ధ్వని చేసినట్లుగా బంగారం ధ్వని చేయదు కదా! అల్పుడు కంచుతోనూ, సజ్జనుడు బంగారంతోనూ సమానం.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
కులంలో ఒక వ్యక్తి గుణవంతుడన్నట్లయితే ఆ కులమంతా అతని వలన గౌరవాన్ని పొందుతుంది. వనంలో ఒక్క మంచి గంధపు చెట్టు ఉన్నప్పటికీ ఆ వనమంతా వాసన వెదజల్లుతుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
పూజాపునస్కారాల కంటే బుద్ధి ప్రధానం. మాట కంటే మనసు ప్రధానం. కులం కంటే గుణం ప్రధానం.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
చెఱకు మొక్క చివర కంకి పుట్టి దాని తీపిని చెరచునట్లుగా, ఉత్తమ వంశంలో దుష్టుడు పుట్టిన ఆ వంశం యొక్క గౌరవం నశిస్తుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
చెఱకు గడకు చివర వెన్నులడితే చప్పబారినట్లుగా, గుణహీనుడైన వ్యక్తి వలన ఆ కులమంతా చెడిపోతుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
రాముని పుట్టుకతో రఘువంశం ఉద్ధరించబడింది. దుర్యోధనుని పుట్టుకతో కురువంశం నశించింది. ప్రపంచంలో పుణ్య పాపాలు ఈ విధంగానే ఉంటాయి.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
నీచుణ్ణి ఇంటిలో పెట్టిన ఎటువంటి వానికైనా కష్టం కలుగుతుంది. ఈగ కడుపులోకి వెళితే వికారాన్ని కలిగిస్తుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
వేరుపురుగు పెద్ద వృక్షాన్ని పాడుచేస్తుంది. చీడ పురుగు చిన్న చెట్టుని నశింపజేస్తుంది. చెడ్డవాడు గుణవంతుని చేరి అతన్ని నాశనం చేస్తాడు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
నీచుడైన వ్యక్తి ఎంత చదువు చదివినా అతడు గొప్పవాడు కాలేడు. సుగంధ ద్రవ్యాలు మోసినంత మాత్రాన గాడిద ఏనుగు కాలేదు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
హంసలతో కలిసినంత మాత్రాన కొంగ మారనట్లుగా, పండితులతో కలిసినప్పటికీ మూర్ఖుడు మారడు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
దుష్టునకు అధికారం ఇస్తే, మంచి వారందరినీ వెడలకొట్టును. చెప్పు తినే కుక్క, చెరకు తీపి ఎరుగదు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
మూర్ఖునికి సంపద కలిగినట్లయితే పెద్ద వారినందరినీ తిరస్కరించి తిరుగుతాడు. అల్పుడైన వానికి గొప్పవారి యొక్క శక్తి గురించి ఏమి తెలుస్తుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ఒక సంవత్సరంపాటు బోధిస్తే, ఎద్దు కూడా మర్మాలను తెలుసుకొని నడుచుకుంటుంది. కానీ ముప్పై సంవత్సరాలు నేర్పినప్పటికీ మూర్ఖుడు తెలుసుకోలేడు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ఎలుక తోలు ఎంతసేపు ఉతికినప్పటికీ అది తెలుపుగా మారదు. కర్రతో చేసిన బొమ్మ ఎంత కొట్టినప్పటికీ మాట్లడదు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
పాము వంటి పాపిష్టి జీవి కూడా ఏదైనా చెప్తే వింటుంది కానీ, మూర్ఖునికి ఎంత చెప్పినా అతని గుణం మారదు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
వేప చెట్టుకి పాలు పోసి పెంచినప్పటికీ చేదు విరిగి తీపెక్కదు. అదే విధంగా చెడ్డవాడు చెడ్డవాడే కానీ మంచివాడు కాలేడు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ఎంత పంచదార పోసి వండినప్పటికి పాపరపండ్లలో తీపి ఎక్కడు. అదే విధముగ దోప్పులకు మంచి గుణము అలవడదు.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ఈడిగవాని ఇంటిలో పాలు తాగినా అవి మద్యమని లోకులు భావిస్తారు. నిలువ కూడని స్థలంలో నిలిస్తే అపకీర్తి కలుగుతుంది.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
పనికిరాని వానితో తిరిగితే వారిని అందరూ పనికిరానివానిగానే చూస్తారు. తాటిచెట్టు కింద పాలు త్రాగినప్పటికీ కల్లు త్రాగినట్లుగానే అందరూ భావిస్తారు.
|